HTTP/3, İnternet’in temel protokolü olan Hypertext Transfer Protocol’ün (HTTP) en yeni şu an için en güncel sürümüdür. Web tarayıcıları ile sunucular arasındaki iletişimi sağlayan bir uygulama katmanı protokolüdür. Önceki sürümlere (HTTP/1.1 ve HTTP/2) göre önemli gelişmeler içerir ve performans, güvenlik ve güvenilirlik açısından büyük iyileştirmeler sunmaktadır.
HTTP/3, 6 Haziran 2022‘de Internet Engineering Task Force (IETF) tarafından RFC 9114 olarak resmi olarak standartlaştırıldı. Resmi standardizasyondan önce, Google’ın öncülük ettiği QUIC protokolü üzerine inşa edildi ve çeşitli organizasyonlar tarafından test edildi.
HTTP/3 Test Aracı
HTTP/3’ün Temel Özellikleri
1. UDP Tabanlı Yapı
- TCP yerine UDP (User Datagram Protocol) üzerine inşa edilmiştir
- Bağlantısız protokol yapısıyla daha düşük gecikme süresi sağlar
- Gerçek zamanlı uygulamalar için daha iyi performans sunar
2. QUIC Protokolü
- Quick UDP Internet Connections (QUIC) adı verilen yeni bir taşıma protokolü kullanır
- TCP’ye göre daha düşük gecikme süresi ve daha iyi güvenilirlik sağlar
- Yerleşik şifreleme özelliği ile güvenliği artırır
3. Çoklu Akış (Multiplexing)
- Tek bir bağlantı üzerinden birden fazla istek ve yanıt eşzamanlı olarak gönderilebilir
- Veri transfer verimliliğini artırır
HTTP/3 vs HTTP/2 Karşılaştırması
Protokol Farklılıkları
- HTTP/3: QUIC tabanlı (UDP üzerinde)
- HTTP/2: TCP tabanlı
- QUIC, çoklu akış ve şifreleme teknikleriyle performansı artırır
Güvenlik Özellikleri
- Varsayılan TLS 1.3 şifrelemesi
- Gelişmiş DDoS saldırı koruması
- Bağlantı geçişi desteği
- Sıfır RTT
Türkiye’de Kullanımı ve Yaygınlık
- Türkiye’deki büyük e-ticaret siteleri ve bankalar HTTP/3’e geçiş sürecindedir
- CDN sağlayıcıları (örn. Turk Telekom CDN) HTTP/3 desteği sunmaya başlamıştır
- Mobil operatörler (Turkcell, Vodafone, Türk Telekom) ağ altyapılarını HTTP/3’e uyumlu hale getirmektedir
HTTP’nin Tarihsel Gelişimi
HTTP/0.9 ve HTTP/1.0
- 1990’ların başında CERN’de Tim Berners-Lee tarafından geliştirildi
- Basit GET istekleri ve HTML dökümanları için tasarlandı
- HTTP/1.0 ile POST istekleri ve farklı medya türleri desteği geldi
HTTP/1.1
- 1999’da tanıtıldı
- Kalıcı bağlantılar (keep-alive) özelliği eklendi
- İstek sıralama (pipelining) desteği geldi
- Önbellekleme mekanizmaları eklendi
HTTP/2
- 2015’te kullanıma sunuldu
- Çoklu akış desteği
- HPACK başlık sıkıştırma
- Sunucu itme (Server Push) özelliği
- Varsayılan şifreleme
Doğru protokol üzerinden sitenizi yayınlamak SEO çalışmalarınızda önemli katkılar sağlayabilir.
HTTP/1.1 – HTTP/2 – HTTP/3 Farklar Tablosu
Özellik | HTTP/1.1 | HTTP/2 | HTTP/3 |
---|---|---|---|
Yayın Tarihi | 1999 | 2015 | 2022 |
Temel Protokol | TCP | TCP | UDP (QUIC) |
Bağlantı Modeli | Kalıcı bağlantı (keep-alive) | Tek bağlantı üzerinden çoklu akış | UDP üzerinde QUIC ile çoklu akış |
Başlık Sıkıştırma | Yok | HPACK ile sıkıştırma | QPACK ile sıkıştırma |
Çoklu İstek (Multiplexing) | Sınırlı (pipelining) | Var (stream multiplexing) | Gelişmiş (bağımsız stream’ler) |
Head-of-Line Blocking | Var | TCP seviyesinde var | Yok (stream bağımsızlığı) |
Sunucu Push | Yok | Var | Var (geliştirilmiş) |
Şifreleme | İsteğe bağlı | Tarayıcılarda zorunlu | Varsayılan (QUIC içinde) |
El Sıkışma (Handshake) | 3-way TCP + TLS | 3-way TCP + TLS | 0-RTT veya 1-RTT |
Akış Önceliklendirme | Yok | Var | Geliştirilmiş |
Bağlantı Geçişi | Yok | Sınırlı | Tam destek |
Hata Düzeltme | TCP üzerinde | TCP üzerinde | QUIC içinde yerleşik |
Performans | Temel | İyi | En iyi |
Gecikme Süresi | Yüksek | Orta | Düşük |
Kaynak Kullanımı | Düşük | Orta | Yüksek |
Mobil Ağ Desteği | Sınırlı | İyi | Mükemmel |
Güvenlik Özellikleri | Temel SSL/TLS | TLS 1.2+ | TLS 1.3+ (QUIC içinde) |
DDoS Koruması | Sınırlı | Orta | Gelişmiş |
İstemci Desteği | Tam | Yaygın | Gelişmekte |
Sunucu Desteği | Tam | Yaygın | Artıyor |
Önemli Avantajlar ve Dezavantajlar
HTTP/1.1
Avantajlar:
- Basit ve anlaşılır protokol
- Geniş destek
- Düşük kaynak kullanımı
Dezavantajlar:
- Yavaş sayfa yükleme
- Head-of-line blocking sorunu
- Sınırlı çoklu istek desteği
HTTP/2
Avantajlar:
- İyileştirilmiş performans
- Sunucu push desteği
- Başlık sıkıştırma
Dezavantajlar:
- TCP kaynaklı head-of-line blocking
- Karmaşık yapı
- TLS zorunluluğu
HTTP/3

Avantajlar:
- En düşük gecikme süresi
- Gelişmiş güvenlik
- Mobil ağlarda üstün performans
Dezavantajlar:
- Yüksek kaynak kullanımı
- Sınırlı sunucu desteği
- UDP port gereksinimleri
En Uygun Protokol Seçimi
Senaryo | En Uygun Protokol | Nedeni |
---|---|---|
Statik Web Siteleri | HTTP/1.1 | Basit yapı, yeterli performans |
E-ticaret Siteleri | HTTP/2 | İyi performans, yaygın destek |
Canlı Yayın | HTTP/3 | Düşük gecikme, hızlı bağlantı |
Mobil Uygulamalar | HTTP/3 | Ağ değişimlerinde süreklilik |
IoT Cihazları | HTTP/1.1 | Düşük kaynak kullanımı |
Finansal İşlemler | HTTP/2/3 | Güvenlik ve performans |
Türkiye’de HTTP/3 Kullanım Alanları
E-Ticaret
- Hızlı sayfa yükleme süreleri
- Güvenli ödeme işlemleri
- Mobil kullanıcı deneyiminin iyileştirilmesi
Canlı Yayın ve Medya
- Düşük gecikmeli video streaming
- Canlı spor müsabakaları yayınları
- Online eğitim platformları
Finans Sektörü
- Güvenli bankacılık işlemleri
- Anlık borsa ve döviz verileri
- Mobil bankacılık uygulamaları
Yeni Sitelere Tavsiye
Yeni projenizde kullanıcılarla anlık bilgi alışverişi temelli bir çalışma yapacaksanız Hosting firmaları arasından doğru firmayı seçerken HTTP/3 desteği olup olmadığını mutlaka öğrenin. Eğer statik bir site üzerinden temel bilgileri sunacaksanız protokoller arasında ağır bir fark olmayacaktır. Fakat; sayfanıza bağlanan kullanıcıya eğer çok fazla küçük parçalarda dosya yüklüyorsanız en az HTTP/2 kullanmanızı tavsiye ederim. Nitekim çoklu dosyada HTTP/1.1 oldukça zayıf kalıyor.